کاهش جهانی تنوع زیستی در حشرات به ویژه حشرات گرده افشان تهدیدی جدی برای امنیت غذایی انسان در دهه های آینده

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

بخش تحقیقات زنبورعسل، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران

چکیده

  امنیت غذایی یکی از ارکان پایداری، بقا و استقلال کشورهای جهان است  و تولید پایدار محصولات کشاورزی به عنوان غذای اصلی انسان در کل جهان از مقوله های راهبردی در برنامه های جهانی امنیت غذایی انسان محسوب می شود. برای تحقق امنیت غذایی تولید محصولات کشاورزی پایدار و غذای انسان ها از مهمترین اهدافی است که در بخش کشاورزی در دنیا و در کشور ما مورد توجه قرار گرفته است . گرده افشانی گیاهان از مهمترین عوامل تولید پایدار در بخش کشاورزی می باشد به طوری که بر اساس تحقیقات انجام شده، گرده افشانی نهاده­ی کشاورزی­ای است که بیشترین تاثیر را در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در سراسر جهان دارد و بیش از یک سوم غذای انسان به فعالیت گرده افشانی یکی از گونه های گرده افشان یعنی زنبورعسل وابسته است. از بعد تنوع زیستی، بر اساس تخمین های ارائه شده توسط زیست شناسان دنیا بیش از 950 هزار گونه از 7/1 میلیون گونه شناخته شده در دنیا مربوط به حشرات است که راسته زنبورها در دنیا 150هزار گونه دارند و 16 تا 20 هزار گونه آن مربوط به زنبورهای گرده افشان می باشد که در طی سال های اخیر به دلایل متعددی مثل کاهش زیستگاه های حشرات گرده افشان، آلودگی هوا، آفت کشها و کودهای شیمیایی، دشمنان طبیعی حشرات گرده افشان و تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین باکاهش قابل توجهی روبرو بوده اند. کاهش حشرات گرده افشان تأثیرات جبران ناپذیری بر تنوع زیستی و تولید محصولات کشاورزی در جهان خواهد داشت و به همین دلیل از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. برای جلوگیری از کاهش حشرات گرده افشان برنامه ریزی های مختلفی انجام شده است. ایران به دلیل آفتاب خیز بودن از تنوع بالا و فون قوی حشرات گرده افشان برخوردار می باشد. از طرف دیگر تاثیر کمتر عوامل اصلی کاهش گرده افشانها مثل کاهش زیستگاه ها و کشاورزی متراکم و فشرده در ایران و خاورمیانه نیز از مزیت های کشورمان می باشد و در صورت برنامه ریزی دقیق  و اجرای اصولی کشاورزی حفاظتی و لحاظ کردن اصول حفاظت از حشرات گرده افشان، ازجمله عدم استفاده از سموم خطرناک در اراضی کشاورزی و باغات، عدم استفاده از داروهای غیر مجاز در زنبورستان ها و جلوگیری از واردات غیرقانونی و قاچاق ملکه و و اضمحلال ارزشمندترین ذخائر ژنتیکی کشور، می توان از این توانمندی به خوبی استفاده نمود.