سیستم ایمنی زنبور عسل (Apis mellifera)

 
زهرا گرزین¹، غلامعلی نهضتی پاقلعه²،حسین مروج³
1-دانشجوی کارشناسی ارشد پرورش زنبور­عسل، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
2-استادیار، گروه علوم دامی، بخش پروش زنبور­عسل، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
3-دانشیار، گروه علوم دامی، بخش تغذیه طیور، دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
 
چکیده
با توجه به نقشی که زنبور عسل در گرده افشانی دارد و همچنین تولید محصولات مهمی مثل عسل، موم، ژل رویال، بره موم و.. که از لحاظ تغذیه­ای،بهداشتی واقتصادی حائز اهمیت است، از حشرات بسیار مفید محسوب می­شود. از آنجا که زنبور عسل زندگی اجتماعی دارد بیشتر تحت تاثیر آفات، بیماری­ها و عوامل خارجی قرار می­گیرد، البته زندگی کردن به صورت اجتماعی مزیتی همچون توان زندگی به صورت جمعی در برابر انگل­ها و عوامل بیماری­زا را دارد که این دفاع جمعی تحت عنوان مصونیت اجتماعی مطرح می­شود. مکانیزم­­های دفاعی زنبور عسل به طور کلی شامل: رفتار بهداشتی، رفتار نیش زدن، استفاده از فرمون­ها و حتی محصولات خود کندو شامل: بره موم، ژل رویال، عسل و.. که هر کدام دارای خاصیت ضدمیکروبی است می­باشد.خط دفاعی اول مکانیزم های رفتاری می باشد. خط دفاعی بعدی جلد کیتینی و بعد از آن همولنف است. جانوران دارای سیستم ایمنی ذاتی و سیستم ایمنی اکتسابی هستند اما حشرات فاقد سیستم ایمنی اکتسابی و تنها سیستم ایمنی ذاتی دارند. ایمنی ذاتی شامل: ایمنی سلولی و ایمنی هومورال است. ایمنی سلولی نقش فاگوسیتوز، تشکیل گره، تشکیل کپسول، انعقاد خون و ترمیم زخم ها را دارد. ایمنی هومورال نیز از پروتئین­های شناسایی کننده الگوها، سیستم پروفنل اکسیداز،پپتیدها و پروتئین­ها با خاصیت ضدمیکروبی تشکیل می­شود. همه این عوامل به نحوی با عامل خارجی و عوامل بیماری زا مقابله کرده و آن ها را نابود می­کنند. البته رژیم غذایی و برخی از مواد شیمیایی یا عصاره­های گیاهی می­توانند سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار داده و امکان تقویت آن را نیزفراهم سازند.