معرفی روش بهره برداری عسل طبیعی از درختان بلوط و سایر گونه های درون تهی جنگلی در کوهستان های لرستان

نوع مقاله : علمی- ترویجی

چکیده

مردم محلی جنگل‌نشین از محصولات چوبی و غیرچوبی جنگلی مختلفی استفاده می‌کنند. این تحقیق روش بهره‌برداری از عسل طبیعی از درختان درون تهی را به‌عنوان یک محصول غیرچوبی جنگلی در استان لرستان نشان می‌دهد. جامعه‌ی انسانی مورد مطالعه در این تحقیق اهالی روستای چشمه علی و عشایر این منطقه واقع در جنوب شرقی شهرستان خرم‌آباد بوده‌اند، که به منظور دستیابی به اطلاعات آن از ابزار پژوهشی مصاحبه ساختار نیافته، نیمه ساختاریافته و مشاهده مشارکتی استفاده شده است. نتایج این تحقیق حاکی از بهره­برداری عسل به دو روش در شرایط مختلف استقرار درخت و محل کندو بر روی درخت است. یک روش از طریق ایجاد حفره در تنه­ی درخت و دیگری از طریق قطع درخت می باشد. هر دو این روش ها دارای معایبی هستند ولی معایب روش اول به مراتب کمتر است. از مزایای بهره برداری این محصول جنگلی استفاده مردم محلی از آن به عنوان محصولی شفابخش، نادر و بسیار با ارزش است. در پایان مقاله پیشنهاداتی برای اصلاح و بهبود روش بهره‌برداری آماده است.

کلیدواژه‌ها


- احمدی، شهلا، پرویز باباخالو و محمدعلی کریمی­فر، 1388. گیاهان دارویی استان لرستان، یافته، 11 (5): 85-100.
- اکبری، رحمت الله، 1378. دانستنی‌های بهداشتی و پزشکی عسل و فواید بهداشتی درمانی آن، تعاون، 100: 85-88.
- انصاری، محمد، علی محمد علیزاده، ملیحه پاک‌نژاد، محمود خانیکی و سید مهدی نعیمی، 1388. اثرات عسل گیاه کلپوره بر فرآیند التیام زخم سوختگی، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، 11 (3): 7-12.
- آریاپور، علی و رحیم میرزایی ملااحمد، 1389. گیاهان دارویی، معطر و صنعتی جنگل و مرتع، انتشارات مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد کشاورزی، 216 ص.
- بحرینی، رسول، غلامحسین طهماسبی، جاماسب نوذری و مصطفی طالبی، 1383. تعیین همبستگی بین دما، رطوبت نسبی محیط و اثرات کنه‌کشی اسیدفرمیک در کندوهای زنبور عسل، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 11(1): 127-135.
- براهیمی، نیره، محمد حسین علیجانزاده کاشی، ناهید خزایی، طاهره اشک تراب، حمید علوی مجد، 1385. بررسی تأثیر عسل در بهبود استوماتیت بیماران تحت شیمی درمانی بستری در بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نشریه دانشکده پرستاری و مامایی، 16 (52): 34-39.
- بیات، محمد، مجتبی کریمی‌پور و عبدالحسین شاهوردی، 1379. اثر کاربرد موضعی عسل بر سوختگی با ضخامت کامل پوست موش صحرایی، نشریه پزشکی یاخته، 2 (5): 33-37.
- پ‍ورش‍ف‍ی‍ع‌ زن‍گ‍ن‍ه‌، ه‍وش‍ن‍گ، ۱۳۷۲. گ‍ال­ه‍ای‌ ق‍اب‍ل‌ ب‍ه‍ره‌ب‍رداری‌ ب‍ل‍وط، اس‍ت‍ان‌ ک‍رم‍ان‍ش‍اه، پایان­نامه کارشناسی ارشد گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، ‌۱۶۳ ص‌.
- توپچی، ژیلا و محسن علمی، 1388. شناسایی و معرفی گیاهان دارویی مورد استفاده­ی زنبور عسل در منطقه­ی کندوان استان آذربایجان­شرقی، مجله­ علمی پژوهشی- علوم کشاورزی دانشکده آزاد اسلامی واحد تبریز، 3 (6): 75-88.
- جاهد خانیکی، غلامرضا و ابوالفضل کامکار، 1384. بررسی خواص فیزیکوشیمیایی عسل تولیدی شهر گرمسار در سال 1382، فصلنامه علوم و صنایع غذایی ایران، 1 (4): 35-41.
- جمشدیان، محمود و امیر بهاری‌فر، 1378. مقایسه اثر ضد باکتریایی نمونه‌های مختلف عسل چند ناحیه ایران، مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، 10 (4): 255-263.
- حسین‌زاده، جعفر، 1375. بررسی اقتصادی جمع‌آوری و روغن‌گیری از میوه بنه و مسایل اجتماعی آن در استان ایلام، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه جنگلداری دانشکده منابع­طبیعی دانشگاه تهران، 103 ص.
- خداداد، احمد، غلامرضا خاتمی، زینب نادیاحتمی و حسن کرمی، 1385. بررسی تأثیر رژیم درمانی عسل در ریشه‌کنی هلیکوباکترپیلوری در مرکز طبی کودکان، سال 1382-83، مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، 64 (3): 78-87.
- زبیری، محمود، 1388. آماربرداری در جنگل، انتشارات دانشگاه تهران، 401 ص.
- سبحانیان، سعید، مرتضی پور احمد، محمد حسین مدبر، سعید قناعت پیشه، بهنام آدینه، 1385. بررسی تأثیر عسل طبیعی در بهبود زخم‌های دیابتی، مجله دانشگاه پزشکی، 64 (4): 108-111.
- شکوهی، ثابت، فرنود جلالی، حسین تاجیک، سیامک سیف‌زاده و فرتاش بختیار، 1386. مطالعه بالینی و میکروبیولوژیک نقش عسل طبیعی ارومیه در التیام سوختگی تجربی در سگ، مجله ایرانی جراحی دامپزشکی، 2 (2): 13-21.
- شناسنامه­ی آبادی­های کشور (استان لرستان)، 1390. سرشماری عمومی نفوس و مسکن، مرکز آمار ایران.
- شهرکی، محمدرضا، محمدهادی معیری، حسین بارانی و بهاره بهمنش، 1391. عوامل مؤثر بر میزان استفاده جنگل­نشینان از جنگل (مطالعه موردی: جنگل گلوگاه- منطقه هزارجریب)، حفاظت و بهره­برداری از منابع­طبیعی، 1(4): 31-47.
- طبیبی، حشمت الله، 1386. مبانی جامعه­شناسی و مردم­شناسی ایلات و عشایر، انتشارات دانشگاه تهران، 414 ص.
- طهماسبی، غلامحسین و حسین پورقرایی، 1379. بررسی نقش زنبور عسل در گرده­افشانی و افزایش تولید محصولات کشاورزی ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 8 (30): 131-144.
- کرمی، محمد، آسیه سلاریان، زهرا حاجی قربانی­زاده، 1391. ارزیابی اثر بخشی عسل در بیماری مزمن آرتریت روماتوئید، مجله طب سنتی اسلام و ایران، 3 (3): 274-269.
- محمدی­کنگرانی، حنانه، تقی شامخی، محمد بابایی، کیومرث اشتریان و داودرضا عرب، 1388. تعیین و تحلیل مسیرهای سیاست­گذاری میان سه متغییر نهاد، جنگل و آب در ناحیه­ی رویش زاگرس (مطالعه­ی موردی حوضه­ی آبخیز وزگ در استان کهگیلویه و بویراحمد)، مجله­ی جنگل ایران، 4: 345-359.
- مهدوی، اسعد و سید عطاالله حسینی، 1391. نقش محصولات غیرچوبی جنگل در امرار معاش روستائیان (مطالعه موردی شهرستان کامیاران، استان کردستان)، سومین همایش بین المللی تغییر اقلیم و گیاهشناسی درختی، ساری- ایران.
- مهدوی، اسعد، هوشنگ سبحانی، تقی شامخی و محمد فتاحی، 1387. بررسی محصولات غیرچوبی جنگل و روش­های بهره­برداری از آن­ها (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران، استان کردستان)، تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 16 (4): 507-520.
- مهدوی، علی، 1389. محصولات غیرچوبی جنگل­ها و مراتع زاگرس، انتشارات دانشگاه ایلام، 364 ص.
- میرباقر آجرپز، ندا، محبوبه حافظی، سمیه صالحی، عاطفه طیبی، فائزه شناسا و سمیرا زهتاب‌چی، مقایسه تأثیر عسل خالص و ناخالص بر روی شدت درد قاعدگی اولیه، مقدار، مدت و فاصله بین دو خونریزی در دانشجویان دختر مبتلا به دیسمنوره اولیه، فصلنامه مراقبت مبتنی بر شواهد، 2 (2):23-33.
- نفیسی، ابوتراب، 1358. زندگی شگفت انگیز زنبور عسل در سیستم جمعی، درس‌هایی از مکتب اسلام، 19 (5): 31-35.
- واسعی، نرگس و کتایون جهانگیری، 1387. بررسی مداخله‌ای درمان موضعی با عسل پس از عمل جراحی در مبتلایان به سینوس پایلونیدال، فصلنامه پایش، 7 (4): 375-378.
- وثوقی، فاطمه، 1375. زنبور عسل، تحقیقات جغرافیایی، 40: 12-46.
 
- Bawa, K. S., Gladwin, J. and Siddappa, S. 2007. Poverty, biodiversity and institutions in forest-agriculture ecotones in the Western Ghats and Eastern Himalaya ranges of India, Agriculture, Ecosystems and Environment, 121: 287–295.
 
- Choudhury, K. and Jansen, L. 1998. Terminology for integrated resources planning and management. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome.
 
- Do Santos, J., Do Santos, N., Do Santos, M., Do Santos, S. and Lacerda. J. 2008. Honey Classification from Semi-Arid, Atlantic and Transitional Forest Zones in Bahia, Brazil, J. Braz. Chem. Soc., 19 (3) 502-508.
 
- Endress, B.A., Gorchov, D. L. and Berry, E. J. 2006. Sustainability of a non-timber forest product: Effects of alternative leaf harvest practices over 6 years on yield and demography of the palm Chamaedorea radicalis, Forest Ecology and Management, 234: 181–191.
 
- FAO, 1997. http://www.fao.org/docrep/W4345E/W4345E00. htm. In state of the World’s forests. Ed. Accessed on 12 December 2006.
 
- Ghazanfari, H., Namiranian, M., Sobhani, H., Mohajer, R.M., 2004. Traditional forest management and its application to encourage public participation for sustainable forest management in the northern Zagros mountains of Kurdistan Province, Iran, Scandinavian J.Forest Res. 19: 65–71.
 
- Madegowda, C. 2009. Traditional Knowledge and Conservation, Economic and Political Weekly, 44 (21): 65-69.
 - Mahapatra, A. K., Albers, H. J. and Robinson, E. J. Z. 2005. The Impact of NTFP Sales on Rural Households’ Cash Income in India’s Dry Deciduous Forest, Environmental Management, 35(3): 258–265.
 
- Melaku, E., Ewnetu, Z. and Teketay, D. 2014. Non-timber forest products and household incomes in Bonga forest area, southwestern Ethiopia, Journal of Forestry Research, 25(1): 215−223.
 
- Mosaddegh, M., Naghibi, F., Moazzeni, H., Pirani, A. and Esmaeili, S. 2012. Ethnobotanical survey of herbal remedies traditionally used in Kohghiluyeh va Boyer Ahmad province of Iran, Journal of Ethnopharmacology, 141: 80–95.
 
- Niskanen, A., Pettenella, D. and Slee, B. 2007. Barriers and Opportunities for the Development of Small-scale Forest Enterprises in Europe, Small-scale Forestry, 6:331–345.
 
- Nygren, A., Lacuna-Richman, C., Keinanemen, K. and Asla, L. 2006. Ecological, Socio-Cultural, Economic and Political Factors Influencing the Contribution of Non-Timber Forest Products to Local Livelihoods: Case Studies from Honduras and the Philippines, Small-scaleForest Economics, Management and Policy, 5(2): 249 – 269.
 
- Rist, L., Shanley, P., Sunderland, T., Sheil, D., Ndoye, O., Liswanti, N, and Tieguhong, J. 2012. The impacts of selective logging on non-timber forest products of livelihood importance, Forest Ecology and Management, 268: 57–69.
 
- Russell, D. and Franzel, S. 2004. Trees of prosperity: Agroforestry, markets and the African smallholder, Agroforestry Systems, 61: 345–355.
 
- Saha, D. and Sundriyal, R.C. 2012. Utilization of non-timber forest products in humid tropics: Implications for management and livelihood, Forest Policy and Economics, 14 (1): 28–40.
 
- Schumann, K., Witting, R., Thiombiano, A., Becker, U. and Hahn, K. 2012. Uses, management, and population status of the baobab in eastern Burkina Faso, Agroforest System, 85: 263–278.
 
- Shanley, P., Silva, M. S., Melo, T., Carmenta, R. and Nasi, R. 2012. From conflict of use to multiple use: Forest management innovations by small holders in Amazonian logging frontiers, Forest Ecology and Management, 268: 70-80.
 
- Sinha, A. and Brault, S. 2005. Assessing sustainability of nontimber forest product
- Ticktin, T. 2005. Applying a metapopulation framework to the management and conservation of a non-timber forest species, Forest Ecology and Management, 206: 249–261.
 
- Ticktin, T., Fraiola, H. and Namaka Whitehead, A. 2005. Non-timber forest product harvesting in alien-dominated forests: effects of frond-harvest and rainfall on the demography of two native Hawaiian ferns, Biodivers Conserv, 16:1633–1651.
 
- Valipour, A., Plieninger, T., Shakeri, Z., Ghazanfari, H., Namiranian, M. and Lexer, M.J. 2014. Traditional silvopastoral management and its effects on forest stand structure in northern Zagros, Iran, Forest Ecology and Management, 327: 221-230.
 
- Venter, S. M. and Witkowski, Ed. T. F. 2013. Fruits of our labour: contribution of commercial baobab (Adansonia digitata L.) fruit harvesting to the livelihoods of marginalized people in northern Venda, South Africa, Agroforest System, 87:159–172.