کاربردهای دارویی و پزشکی بره موم زنبور عسل

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 گروه آموزشی علوم دامی-دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر-دانشگاه تبریز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز

3 گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز

چکیده

بره موم زنبور عسل پس از محصول عسل و ژل رویال سومین فرآورده مهم زنبور عسل (Apis mellifera) می­باشد. سابقه­ی استفاده از بره موم به 3000 سال پیش از میلاد می­رسد. از بره موم به شکل کامل، عصاره آبی، الکلی، آبی-الکلی و یا عصاره دیگر حلال­ها استفاده می­شود. بره­موم خاصیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی دارد و ترکیبات آنتی اکسیدان­ موجود در بره­موم نقش بسزایی در خواص مختلف آن از جمله ایمنی­زایی ایفا می­نماید. در میان محصولات زنبور عسل، بره­موم بیشترین خاصیت آنتی­اکسیدانی و قارچ کشی را دارد. بره موم فعالیت ضدباکتریایی بر علیه هر دوطیف باکتری­های گرم مثبت و منفی و نیز انواع هوازی و بی­هوازی دارد. استفاده از حلال­های مختلف برای استخراج ترکیبات فعال بره موم، سبب تغییر در اجزای زیست فعال بره­موم می­گردد، با این حال انواع بره موم دارای ویژگیهای زیستی سودمند و مهم هستند: 1- آنتی بیوتیک بر علیه باکتری­ها، ویروس­ها و قارچ­ها 2- ضد سرطان، 3- آنتی اکسیدان 4- فعالیت های ضد التهابی 5- آنتی دیابت 6- ضد تک یاخته و 7- فعالیت های دندانپزشکی. نگهداری بره­موم سبب کاهش خاصیت بیولوژیکی آن می­شود. بره موم اثر ضد باکتریایی بر عوامل بیماریهای عفونت­ روده­ای، التهاب مزمن رگ­­های خونی مخصوصاً لثه، زخم معده ناشی از هلیکوباکتر، زخم­های عفونی، ذات الریه، دیفتری و عفونت­های چرکی موضعی دارد. همچنین بره موم خواص ضد قارچی در بیماریهای کچلی مسری سگ و گربه، عفونت­های قارچی سر و بدن و ضایعات قارچی ناخن، مو و پوست دارد. تأثیر بره­موم بر علیه پروتوزوآ و عوامل بیماری­هایی چون تریکومونیاز (عفونت مهبل)، توکسوپلاسمولیز (عفونت انگلی پستانداران و پرندگان و انسان)، ژیاردیازیس (بیماری عفونی معده، اسهال دردناک)، بیماری شاگاس، لیشمانیازیس(سالک)، که در انسان و حیوانات شایع شده­اند، اثبات گردیده است. بره­موم بر روی طیف مختلفی از ویروس­ها  از جمله ویروس آنفلوآنزا تأثیر گذار بوده و  از رشد و تکثیر ویروس­ها جلوگیری کرده و  سبب مرگ آنها می­شود. همچنین بره­موم، اثرات درمانی داروهای شیمیایی را تقویت نموده و عوارض جانبی آن­ها را کاهش می­دهد.

کلیدواژه‌ها


Al Naggar, Y., Sun, J., Robertson, A., Giesy, A., Wiseman, S. 2016. Chemical characterization and antioxidant properties of Canadian propolis. Journal of Apicultural Research, 55 (4): 305-314.
Amini-Sarteshnizi, N., Mobini-Dehkordi, M., Khosravi-Farsani, S., Teimori, H. 2015. Anticancer activity of ethanolic extract of propolis on AGS cell line. Journal of HerbMed Pharmacology, 4.
Barlak, Y., , Değer, O., Çolak, M., Karatayl, S. C., Bozdayı, A. M. & Yücesan, F. 2011. Effect of Turkish propolis extracts on proteome of prostate cancer cell line. Proteome Science, 9 (1): 74.
Bogdanov, S. 2012. Propolis: composition, health, medicine: a review. Bee Product Science, www. bee-hexagon. net.
Claus, R., Kinscherf, R., Gehrke, C., Bonaterra, G., Basnet, G., Metz, J. & Deigner. 2000. Antiapoptotic effects of propolis extract and propol on human macrophages exposed to minimally modified low density lipoprotein. Arzneimittelforschung, 50 (04): 373-379.
da Silveira, C. C., Fernandes, M. P., M. L, Silva., Luz, D. A., Gomes, A. R. Q., Monteiro, M. C., Machado ,C. S., Torres ,Y. R., Lira,T. O. d. & Ferreira, A. G. 2016. Neurobehavioral and antioxidant effects of ethanolic extract of yellow propolis. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2016.
Ebeid, S. A., El Moneim, N. A. A., El-Benhawy, S. A., Hussain ,N. G. & Hussain, M. I. 2016. Assessment of the radioprotective effect of propolis in breast cancer patients undergoing radiotherapy. New perspective for an old honey bee product. Journal of Radiation Research and Applied Sciences, 9 (4): 431-440.
Kujumgiev, A., Tsvetkova, I., Serkedjieva, Y., Bankova, Y., Christov, R., Popov ,S. 1999. Antibacterial, antifungal and antiviral activity of propolis of different geographic origin. Journal of Ethnopharmacology, 64 (3): 235-240.
Kumar, N., R.Dang, M. A. KK., Husain, A. 2008. Antioxidant and antimicrobial activity of propolis from Tamil Nadu zone. Journal of Medicinal Plants Research, 2 (12): 361-364.
Li, H., Kapur, A., Yang, J. X., Srivastava, S., McLeod, D. G., Paredes-Guzman, J. F., Daugsch, J. F.,
 Park ,Y. K & Rhim, J. S. 2007. Antiproliferation of human prostate cancer cells by ethanolic extracts of Brazilian propolis and its botanical origin. International Journal of Oncology, 31 (3): 601-606.
López, B., Schmidt, Eberlin, M. N., Sawaya, A. C. 2014. Phytochemical markers of different types of red propolis. Food Chemistry, 146: 174-180.
Machado., B. A. S., Silva, R. P. D., de Abreu Barreto, G., Costa, S. S., da Silva, D. F., Brandão, H. N.,
da Rocha, J. L. C., Dellagostin, O. A., Henriques., J. A. P & Umsza-Guez, M.A. 2016. Chemical composition and biological activity of extracts obtained by supercritical extraction and ethanolic extraction of brown, green and red propolis derived from different geographic regions in Brazil. PloS one, 11 (1): e0145954.
Meresta, T. 1997. Changes in antibacterial activity of propolis extracts during long storage. Medycyna Weterynaryjna (Poland).
Mirzoeva, Grishanin, O., R., Calder, P. 1997. Antimicrobial action of propolis and some of its components: the effects on growth, membrane potential and motility of bacteria. Microbiological Research, 152 (3): 239-246.
Naik, D. G., Mujumdar, A., Vaidya, H. S. 2013. Anti-inflammatory activity of propolis from Maharashtra, India. Journal of Apicultural Research, 52 (2): 35-43.
Nakajima, Y., Shimazawa, M., Mishima, S., Hara, H. 2009. Neuroprotective effects of Brazilian green propolis and its main constituents against oxygen‐glucose deprivation stress, with a gene‐expression analysis. Phytotherapy Research: An International Journal Devoted to Pharmacological and Toxicological Evaluation of Natural Product Derivatives, 23 (10): 1431-1438.
Negri, G., Salatino, M. L. F., Salatino, A. 2003. Unusual chemical composition of a sample of Brazilian propolis, as assessed by analysis of a chloroform extract. Journal of apicultural research, 42 (4): 53-56.
Pham-Huy, L., He, H & Pham-Huy, C. 2008. Free radicals, antioxidants in disease and health. International Journal of Biomedical Science, IJBS., 4 (2): 89.
Rizk, S. M., Zaki, H & Mina, M. A. 2014. Propolis attenuates doxorubicin-induced testicular toxicity in rats. Food and Chemical Toxicology, 67: 176-186.
Salim, E., Farara, K., Maria, D. 2015. Antitumoral and antioxidant potential of Egyptian propolis against the PC3 prostate cancer cell line. Asian Pac J Cancer Prev, 16 (17): 7641-7651.
Wagh, V. D. 2013. Propolis: a wonder bees product and its pharmacological potentials. Advances in Pharmacological Sciences, 2013.
Woisky, R., Salatino, G  A. 1998. Analysis of propolis: some parameters and procedures for chemical quality control. Journal of Apicultural Research, 37 (2): 99-105.
Zabaiou, N., Fouache, A., Trousson, A., Baron, S., Zellagui, S., Lahouel, M., Lobaccaro, J.M. 2017. Biological properties of propolis extracts: Something new from an ancient product. Chemistry and Physics of Lipids, 207: 214-222.