از تغذیه تا بیماری: چالش‌های زنبورهای عسل (Apis mellifera) در دنیای امروز

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

2 استادیار، بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ،سنندج،

10.22034/hbsj.2025.368878.1187

چکیده

زنبورهای عسل با دو چالش اصلی روبهرو هستند: کاهش منابع غذایی به دلیل کشاورزی فشرده و شیوع بیماریها و آفات مانند کنه واروآ و نوزما. این عوامل در چرخه‌ای معیوب همدیگر را تقویت میکنند؛ تغذیه نامناسب سیستم ایمنی زنبورها را تضعیف می‌کند و بیماری‌ها با تخلیه ذخایر بدن، سوءتغذیه را تشدید میکنند. مطالعات نشان میدهد تنوع غذایی (استفاده از گرده‌های متنوع) هم ایمنی زنبورها را تقویت میکند و هم مقاومتشان در برابر بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. با این حال، تبدیل مراتع به زمین‌های کشاورزی، دسترسی به منابع غذایی باکیفیت را محدود کرده است. راه حل این بحران، "احیای زیستگاههای طبیعی" از طریق کاشت گیاهان بومی، ایجاد سیستم‌های گلدهی فصلی متنوع، و کشت گیاهان مغذی است. تجربه موفق فرانسه با ۴۰٪ بهبود سلامت زنبورها، اثربخشی این اقدامات را تأیید می‌کند. همچنین، توسعه مکمل‌های غذایی سازگار با میکروبیوم روده زنبورها، حاوی ترکیبات بهینه‌شده درشت مغذی‌ها، به عنوان راهکار مکمل پیشنهاد میشود. مقابله با کنه واروآ (عامل انتقال ویروس‌ها و کاهش ذخایر چربی زنبورها) نیازمند همکاری سه جانبه زنبورداران، کشاورزان و دولت‌ها برای تدوین دستورالعمل‌های منطقه‌ای است. بهبود تغذیه زنبورها نه تنها بقای آنها را تضمین می‌کند، بلکه با احیای گرده‌افشانهای بومی و تقویت کشاورزی پایدار، تحولی در اکوسیستم جهانی ایجاد خواهد کرد. نجات زنبورهای عسل مستلزم "بازسازی زیستگاه‌ها" به عنوان پناهگاه‌های حیاتی است؛ جایی که هر گل کاشته شده، گامی به سوی امنیت غذایی و آیندهای پایدار برای انسان و طبیعت محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها